In deze rubriek behandelen we misverstanden, feiten en wist-je-datjes over de ziekte van Parkinson. Deze keer nemen we problemen met de mondgezondheid in relatie tot parkinson onder de loep. Mondgezondheid is misschien niet het eerste waar je aan denkt bij parkinson. Maar parkinson gaat gepaard met tal van klachten. Onderzoek wijst uit dat mensen met de ziekte van Parkinson vaak een minder gezonde mond hebben dan mensen zonder parkinson. Waarom is dat zo, en hoe kunnen we dat verbeteren?
Het verband tussen parkinson en mondgezondheid
In de afgelopen jaren is er gelukkig steeds meer aandacht voor de mondgezondheid van mensen met de ziekte van Parkinson. Uit onderzoek blijkt namelijk dat mensen met de ziekte van Parkinson meer gaatjes en tandvleesontstekingen (parodontitis) hebben en vaker afgebroken en loszittende tanden hebben dan mensen zonder parkinson. Ook hebben ze vaker last van een droge mond en kunnen problemen met de spieren in het gezicht, de keel en de tong het kauwen en slikken bemoeilijken.
Mensen met de ziekte van Parkinson hebben meer last van gaatjes, tandvleesontstekingen, droge mond, en afgebroken en loszittende tanden.
Hoe komt dat?
Er zijn verschillende redenen voor de slechtere mondgezondheid van mensen met parkinson. Zo kunnen de motorische klachten (bewegen) zoals het trillen en de stijfheid van spieren in bijvoorbeeld de armen het tanden poetsen en flossen bemoeilijken. De spieren in de mond zijn belangrijk voor het kauwen, slikken en praten. Mensen met parkinson kunnen daardoor last krijgen van afbrekende tanden, pijn in de kaken, moeite met kauwen en slikken, per ongeluk op de tong en wangen bijten en tandenknarsen. Bovendien kost een tandartsbezoek ook meer energie vanwege de bewegingsproblemen en vermoeidheid die gepaard gaan met parkinson.
De problemen met het kauwen en slikken vergroten de kans op verslikken. Normaal gesproken krijg je dan een hoestreflex om de voedseldeeltjes en vloeistof uit je longen te krijgen. Bij mensen met parkinson kan dit zwakker zijn, waardoor eten, drinken en speeksel in de longen terecht kan komen.
De problemen met het kauwen en slikken vergroten de kans op verslikken. Normaal gesproken krijg je dan een hoestreflex om de voedseldeeltjes en vloeistof uit je longen te krijgen. Bij mensen met parkinson kan dit zwakker zijn, waardoor eten, drinken en speeksel in de longen terecht kan komen. Dit kan vervolgens een longontsteking veroorzaken.
De droge mond waar mensen met parkinson vaak last van hebben kan een kenmerk van de aandoening zijn of komen door bijwerkingen van medicatie. Sommige parkinson medicijnen kunnen namelijk de speekselproductie verminderen. Speeksel heeft een belangrijke rol in het smeren van de mond en de bescherming tegen gaatjes, slijtage van de tanden en infecties. Weinig speeksel verhoogt dan ook het risico op gaatjes. Bovendien voelt een droge mond ongemakkelijk aan en maakt het praten en eten moeilijker. Hoewel veel mensen met parkinson dus last hebben van een droge mond met te weinigspeeksel, is ook te veel speeksel een veelvoorkomend probleem. Dat lijkt tegenstrijdig, maar dat is te verklaren. Door de eerdergenoemde problemen met slikken en spiercontrole in de mond, slik je het speeksel niet voldoende door en kan het gaan ophopen en uit de mond lopen. Het kwijlen komt dus meestal niet door meer speekselproductie, maar doordat het slikken moeilijker gaat. Dit kan vervolgens een longontsteking veroorzaken.
Impact
Al deze problemen met de gezondheid van de mond hebben impact op de levenskwaliteit. Zo kunnen ze leiden tot pijn en moeite met kauwen en bijten. Bovendien heeft de mond ook een belangrijke functie in het sociale leven: je lacht, praat en eet ermee en de mond is belangrijk bij gezichtsuitdrukkingen. De gezondheid van de mond speelt ook een rol bij de algemene gezondheid. Een slechte mondgezondheid kan bijdragen aan het ontwikkelen of verergeren van onder andere hart- en vaatziekten, suikerziekte, de ziekte van Alzheimer, reumatische gewrichtsziekten en longontstekingen.
Wat valt eraan te doen?
Om de mond gezond te houden, is het belangrijk om de tanden goed te poetsen, idealiter tweemaal per dag, en ook de ruimtes tussen de tanden schoon te maken met floss, tandenstokers of ragers. Soms is zelfstandig tandenpoetsen lastig of vermoeiend door parkinsonsymptomen. Het kan dan helpen om op een ander moment op de dag je tanden te poetsen of de poetssessies te verdelen over de dag (dus bijvoorbeeld ’s morgens de bovenkaak en ’s middags de onderkaak). Soms helpt het ook om de grip op de tandenborstel te verbeteren door bijvoorbeeld een tennisbal om de tandenborstel heen te doen of de borstel met klittenband vast te maken aan je hand. Bovendien reinigen elektrische tandenborstels het gebit niet alleen beter, maar ze zijn ook zwaarder, wat het trillen van de hand kan verminderen. In sommige gevallen is het nodig dat iemand helpt bij het reinigen van het gebit.
Naast het reinigen van het gebit is het ook belangrijk om regelmatig naar de tandarts te gaan. Soms zijn tandartsbehandelingen moeilijk in verband met parkinsonsymptomen. Er zijn in dat geval ook tandartsen die gespecialiseerd zijn in het behandelen van mensen met parkinson. Op de website van ParkinsonNet vind je een overzicht van tandartsen die zijn aangesloten. Voor klachten zoals kwijlen, een droge mond of slechte adem kan sliktherapie of medicatie verlichting bieden.
Wil je een andere waar of niet waar lezen? Klik dan hier.
Een tandprothetische praktijk in Zeist heeft een nascholingscursus gevolgd over de omgang met mensen met parkinson en hoe zij, als tandprotheticus, de beste zorg kunnen leveren. Je leest hier het gehele artikel.
Parkinson is de snelst groeiende hersenziekte in Nederland. ParkinsonNL zet alles op alles om de ziekte af te remmen en, uiteindelijk, te voorkomen. Dat doen we door te investeren in baanbrekend onderzoek, innovaties en voorlichting. Jij kunt ook een bijdrage leveren aan de financiering van de onderzoeken.